Bij de oplossing van van de puzzelfoto van 27 november 2022
Cok stuurde weer een mooie beschrijving en daar maken we dankbaar gebruik van.
Volksbond bouwvereniging Hilversum is opgericht op 25 februari 1907, de oudste en kleinste bouwvereniging in Hilversum. In 1957 kon de corporatie uiteindelijk haar tweede complex realiseren: 52 woningen aan de Stroeslaan en de Buisweg. Het eerste complex werd al in 1917 gebouwd.
Op internet las Cok (bewerking):
In 1917 zette de Volksbond bouwvereniging Hilversum 54 arbeiderswoningen neer aan de Larenseweg en de (nieuwe) Conradstraat, midden op de hei, halfweg Laren. De bouwplannen werden in 1914 goedgekeurd. Toen er 500 leden waren geworven die gezamenlijk tien procent van de bouwsom voor hun rekening namen, kon dit eerste bouwplan worden uitgevoerd. De rest van het geld werd van het Rijk geleend. De woningen, telkens twee of vier aan elkaar, kostten gemiddeld 2230 gulden. De verhuur ging niet van een leien dakje: voor nogal wat Hilversummers was een huur van 2,90 of 3,15 gulden per week te hoog gegrepen. Dat gold niet voor de diamantslijpers. Het merendeel van hen schaarde zich bovendien onder de banieren van de geheelonthoudersbonden, waarmee de Volksbondbouwvereniging nauwe banden had.
Pas in 1957 kon de corporatie haar tweede complex realiseren: 52 woningen aan de Stroeslaan en de Buisweg. Zeven jaar later werden, samen met de Omroepbouwvereniging, 72 flatwoningen aan de Banckertlaan gebouwd.
In 1961 ontstond een conflict tussen de Volksbondbouwvereniging en de huurders van de Larenseweg/Conradstraat. De bewoners voelden – uit angst voor een huurverhoging – niets voor een verbetering van het 44 jaar oude complex. Het bestuur trad af. Het nieuwe bestuur wist de huurders wel te overtuigen van de noodzaak van de renovatie. Die werd in 1965 uitgevoerd. Gangen, kamers, wc’s, keukens en overlopen werden grondig onder handen genomen. Ook kregen de bewoners badcellen.
Bij de oplossing van de puzzelfoto van 13 november 2022
Cok van Schaik stuurde een uitgebreide beschrijving bij de oplossing van de puzzelfoto van 13 november 2022
De afgebeelde ‘wandschildering’ is een keramisch wandkunstwerk (mozaïek) dat ‘de worsteling van aartsvader Jacob met God weergeeft, zoals die staat beschreven in de Bijbel (Genesis 32:25-31). In de worsteling stond Jacob oog in oog met de Engel en daarom gaf hij die plaats de naam Pniël (het Hebreeuwse woord voor ‘Aangezicht van God’) ontwerp: Pieter van Velzen / keramiek Jan Oosterman. Dit kunstwerk is te vinden boven de ingang van de Pniëlkerk aan de Van Ghentlaan. Toen deze kerk in 1958/1959 gebouwd werd stond deze solitair midden op de hei richting Zonnestaal. De bebouwing eromheen is van latere datum. Persoonlijke noot: vanaf mijn geboorte ben ik lid van de gemeente (Christelijke Gereformeerde Kerk Hilversum) die in dit gebouw samenkomt. Vóór 1960 kwam deze kerkelijke gemeente samen in het kerkgebouw aan de Zeedijk (foto) Aan de rechterzijde van dat gebouw is de achterzijde van het winkelpand van V&D (Kerkstraat) te zien. Later is dit kerkgebouw gesloopt ten faveure van de uitbreiding van V&D.
Saillant detail: Toen de Pniëlkerk in 1960 in gebruik werd genomen, waren niet alle leden enthousiast over het kunstwerk dat boven de ingang werd gesitueerd. In de 10 geboden in de Bijbel staat immers dat er geen afbeeldingen van God gemaakt mogen worden en dit beeld werd door hen gezien als een overtreding van dit gebod. De betreffende leden weigerden onder het beeld door de kerk te betreden en kozen ervoor om lid te worden van een andere kerk of via de ‘achterdeur’ het kerkgebouw te binnen te gaan.
In de ruim 60-jarige geschiedenis van dit gebouw zijn er verschillende renovaties geweest, waarvan de resultaten veelal binnen in het gebouw zichtbaar werden. De meest recente renovatie heeft in 2020/2021 plaatsgevonden. Het kerkgebouw werd op 11 juli 2021 weer in gebruik genomen. Op onderstaande foto’s is duidelijk te zien dat het interieur van de kerkzaal een totale metamorfose heeft ondergaan.
De kerkbanken hebben plaatsgemaakt voor stoelen en de inrichting in de lengterichting heeft een kwartslag gemaakt. Het liturgisch centrum is verplaatst van de smalle zijde (zuidwest) naar de brede zijde (noordwest). Ook de benedenverdieping is grondig verbouwd naar een meer eigentijdse gebruiksvorm; veel glas en licht. De moeite waard om het gebouw te bezichtigen, hetgeen tijdens Open Monumentendag ook ruimschoots gebeurd is.
Door de fusie met de Rehobothgemeente (Kleine Drift) heeft de kerkelijke gemeente – en het gebouw – een andere naam gekregen: Het Kompas. Hoewel de bushalte aangeduid blijft al ‘halte Pniëlkerk’? 😊
Het Dudok Architectuur Centrum (DAC) vermeldt op internet:
Pniëlkerk
1958-1960 / Cornelis Trappenburg
Van Ghentlaan 47, Hilversum
De Christelijk-Gereformeerde Pniëlkerk aan de Van Ghentlaan werd gebouwd naar een ontwerp van de Hilversumse architect Cornelis Trappenberg (1892-1978) en in 1960 in gebruik genomen. De kerk ligt prominent op de zichtas aan het einde van de Van Ghentlaan en is een exemplarisch voorbeeld van een kerk uit de Wederopbouwperiode. Het kerkgebouw met hiermee verbonden kosterswoning en de losstaande klokkentoren zijn in 2008 aangewezen als gemeentelijk monument.
Heidevelden
Ter vervanging van de kerk aan de Zeedijk, die te klein was geworden, kocht de Christelijk-Gereformeerde gemeente eind jaren vijftig een perceel aan de Van Ghentlaan voor de bouw van een nieuwe kerk. Het terrein bevond zich te midden van de heidevelden op een nog onbebouwd deel van Hilversum, ten zuiden van de Diependaalselaan. De omliggende bebouwing van de Staatslieden- en Zeeheldenbuurt kwam in de jaren daarna tot stand.
Wederopbouwstijl
Architect Trappenburg ontwierp een rechthoekige kerkgebouw in een typische wederopbouwstijl. Het gebouw werd opgetrokken in lichtbruine, schone baksteen en kreeg een flauw hellend zadeldak. Typerend is de betonnen omlijsting van de entree die ook terug te vinden was bij de hoge, uitkragende vensters in de zijgevel. De kosterswoning werd met een tussendeel verbonden met de kerk. Kenmerkend voor de bouwperiode is de vrijstaande klokkenstoel met één luidklok die bestaat uit een open constructie van betonnen staanders en dwarsbalken.
Cornelis Trappenburg
Trappenburg had een architectenbureau in Hilversum en ontwierp eerder de gereformeerde Noorder- en Oosterkerk in Hilversum. Een kerk verwant aan de Pniëlkerk is de voormalige Ontmoetingskerk aan de Minckelerstraat uit 1963. Vóór de Tweede Wereldoorlog bouwde hij villa’s en (woon)winkelhuizen in een zakelijke stijl verwant aan de Amsterdamse School en Dudok.
Kunstwerk
Boven de entree bevindt zich een keramisch mozaïek van Pieter van Velzen (1911-1990) en Jan Oosterman (1876-1963) uit 1961. De kubistische voorstelling betreft Jacob worstelt met de Engel, de scène uit het Oude Testament waar de naam Pniël naar verwijst.
Aanpassingen
In de jaren tachtig werden de vensterpartijen vernieuwd waarbij de kenmerkende roedeverdelingen verloren gingen. Trespaplaten werden over de betonnen lijsten aangebracht. In 1994 werd onder het bordes een fietsenkelder gebouwd. De kerk wordt thans opnieuw aangepast en verduurzaamd, met behoud van oorspronkelijke geveldetails.
De Zaaier, het bronzen beeld aan de voorgevel van de oude AVRO-studio
Wilco Meijer, ooit penningmeester bij de A.V.R.O. schreef het volgende:
De Zaaier… Wat ik van dat beeld weet, heb ik bijna allemaal opgenomen in de collectie Memorabilia van de AVRO (met enig zoeken te vinden op internet). Daar staat: De Zaaier is het bronzen beeld dat sinds 1951 aan de voorgevel van de oude AVRO-studio hangt. Drie meter lang, 1500 kilo zwaar, gemaakt door beeldhouwer Pieter Starreveld, door het bestuur in 1948 aangeboden bij het 25-jarig jubileum van de AVRO. Bij de vaststelling van het onderwerp is gedacht aan de Zuid-Afrikaanse naam voor het woord omroep. In Zuid-Afrika noemt men de omroep: de uitsaai korporasie. Het beeld is dus een aether-zaaier.
Het gedetailleerde antwoord dat Marian en Jaap (zie verderop, red.) geven, geeft veel details die ik niet kan verifiëren, maar ik kan mij best voorstellen dat het allemaal zo is gegaan. De auteur heeft waarschijnlijk bestuursnotulen kunnen inzien. Enkele kleine opmerkingen:
- Er is een relatie tussen het begrip aether-zaaier en de naam van de omroep in Zuid-Afrika, maar dat er enig financieel contact tussen die omroep en de AVRO zou zijn geweest, lijkt mij inderdaad een fabel.
- Het gewicht van 2000 kilo is nogal zwaar. Ik houd het op 1500 kilo. Zo staat het ook in een Radiobode-artikel van 9 december 1951.
En Marian en Jaap hadden dus nog meer informatie:
Het beeld bevindt zich aan de gevel van het vml. A.V.R.O. gebouw.
Ter gelegenheid van het 25 jarig jubileum ( in 1948 ) besloot het AVRO bestuur in overleg met architect Merkelbach (éen der architecten van het gebouw), beeldhouwer Starreveld aan te trekken voor een beeld aan de gevel van AVRO gebouw.
Starreveld maakte 4 ontwerpen gebaseerd op motieven uit de Griekse mythologie, zijn grote inspiratiebron, o.a. Pegasus(een gevleugeld paard)en een Muze ( een godin met harp). Directeur Willem Vogt kon zich niet vinden in de onderwerpkeuze en stelde voor een zaaier als voorbeeld te gebruiken. Een beeld van een etherzaaier.
Starreveld ontwierp 2 studies, beiden vrouwenfiguren. Merkelbach vond echter, dat de zaaier van het mannelijke geslacht diende te zijn. Daarin kon iedereen zich vinden.
Op 2 december 1951 werd het 3 meter hoge en 2000 kg. wegende beeld aan de gevel bevestigd.
Er gaat echter ook een verhaal rond, dat het beeld een jubileumgeschenk zou zijn van de Suid Afrikaanse Uitsaai Korporasi (S.A.U.K.), de Zuid-Afrikaanse omroep, maar dat is bij de AVRO altijd ontkend. Andere Hilversumse werken van Starreveld zijn:
- Sport en Spel (Binnentuin gymnasium Vaartweg), heeft ook nog gestaan bij het Sportpark en zwembad de Lieberg.
- Artemis,(de Vrouw met de 2 hertjes en sperwer) (Tennispark Ceintuurbaan)
- Jeugd, Vrede, Bescherming, Levenskracht.
De laatste twee zijn geschenken resp. t.g.v. het 25- en 40-jarig jubileum van de NSF.
Meer over architect Vixseboxse – Oppepper 10 juli ’22
Na de tweede Boerenoorlog vertrok het gezin, niet geheel vrijwillig terug naar Nederland. Hij ging wonen in de Koningstraat 56, en ontwierp voor zijn gezin het huis aan de J.H.B Koekkoekstraat 34. Daar woonde het gezin maar kort, want in 1907 vestigden ze zich weer in Kaapstad.
In de Hilversumse tijd ontwierp J.E.Vixseboxse dit mooie en bijzondere winkelpand. Met duidelijk wat Kaapse kenmerken, volgens de kenners. We herkennen ook wel de Jugendstil in dit ontwerp. De opdrachtgever was J.W. van de Wetering. Deze was winkelier in ijzerwaren en gereedschappen.
De gevel (b)lijkt, wat het gedeelte boven het huidige winkelgedeelte betreft, nog helemaal origineel. De oorspronkelijke winkelruimte bestond uit twee lagen (onder het erkergedeelte). Ter hoogte van de huidige eerste verdieping was een galerij met vitrines. Daardoor oogt het raamkozijn op de eerste verdieping nu wat vreemd/groot, maar daar was oorspronkelijk geen verdiepingsvloer, zodat het daglicht via die raampartij naar binnen viel, de winkel in.
Over de gevelstenen boven Kerkstraat 90 en 92
De gevelstenen nodigden Cok van Schaik uit verder te zoeken naar de betekenis. Met name de middelste afbeelding van de gevelsteen van nr. 92 intrigeerde hem. Let op: het zijn slechts mijmeringen die al surfend op het internet binnenkwamen en waar hij persoonlijke conclusies aan verbond, niet wetenschappelijk of historisch onderbouwd….. maar dan zien jullie waar zo’n puzzelfoto mensen toe kan brengen….
Wat hij vond: De caduceus (van Hermes / Mercurius) bestaat uit een gladde staf waarrond zich 2 slangen naar boven winden met bovenop 2 vleugels. In dit symbool is het geheim uitgedrukt van de oorspronkelijke geneeskunst. De twee slangen staan symbool voor de mannelijke en de vrouwelijke energie in het menselijk lichaam die samen een dans in balans maken. Als de balans verstoord wordt dan wordt het lichaam ziek. Vandaar ook de balans op de afbeelding? Het was een universeel symbool, gevonden ook in Egypte, Mesopotamië en Indië, waar het altijd vrede, harmonie en evenwicht symboliseerde.
Verder: Veer in inktpot en opengevouwen perkament staat voor onderwijs, wijsheid, literatuur. Dit samen met de drie boeken de aanduiding van de oorspronkelijke boekwinkel?
In dat geval zouden de afbeeldingen op de andere gevelsteen kunnen staan voor de oorspronkelijke kruidenierszaak?
Cok heeft na veel zoeken op internet dus nog niet de exacte betekenis van de symbolen gevonden en hij is reuze benieuwd of iemand die wel weet. Reageren kan op deze pagina.